Variations in earth
Exhibition on the metamorphosis of earth to object.
co curated by BC
BC en valerie_traan gallery nodigden 8 ontwerpers, kunstenaars en architecten uit om de verschillende kwaliteiten en potenties van aarde te verkennen. Zij verdiepen zich in dit verhaal en gaan op zoek naar de essentie van het materiaal samen met lokale ambachtslieden.
Aarde is een materiaal dat iedereen kent, maar toch blijft het mysterieus - een resultaat van een lang erosie-, ontbindings- en verweringsproces, resulterend in een mengsel van korrels, water en lucht. Deze drie elementen vormen een stevig materiaal waarmee objecten, structuren en huizen kunnen worden gebouwd.
In een stedelijke context wordt aarde legaal beschouwd als een afvalmateriaal: elk jaar worden tientallen miljoen ton van bouwterreinen afgegraven en naar stortplaatsen gebracht. De praktijk van BC draait om het herwaarderen van dit materiaal als onverstoorde, primaire, lokale grondstof. De aarde onder onze voeten kan worden omgezet tot koolstofneutrale en gezonde leempleisters, leemstenen, stampleem, dewelke steeds een verhaal tonen.
Toch blijft er scepsis ten opzichte van het materiaal, omdat men zich weinig bewust is van het potentieel van aarde in ambachten, zowel in architectuur als design en kunst.
Met deze tentoonstelling wil BC, samen met ambachtslieden en ontwerpers, aarde als maakmateriaal verkennen, en deze experimenten delen met de bezoekers.
designers & architects + makers:
Assemble (UK)
Case design (IN) + Aardig Gedacht (BE)
Destroyers/Builders (BE)
Elise Eeraerts (BE) + Grond-studio (BE)
Sarah El Yousefy (BE) , David Hoppenbrouwers (BE) , Elise Laurent (BE),Kenneth Smet (BE) and Anna Zan (PL) + BC materials (BE)
OS_Studio (BE) + Het Leemniscaat (BE)
Unfold (BE)
Photographers:
Thomas Noceto (FR) and Cinzia Romanin (BE)
Assemble
De Earth Core Family is een eerste in een reeks van stenen meubelstukken - allemaal gemaakt met behulp van een spaarzame benadering van natuursteen en zijn industriële bijproducten en afval.
De stenen kernen, die in de steengroeve worden verwijderd om ruimte te maken voor betonwapening, worden vaak weggegooid. Hier worden ze poten. Steengroevestof en steenafval worden met elkaar gemengd. De natuurlijke en door de mens gemaakte ingrediënten van de steengroeven veranderen in een stoel.
Geproduceerd met steun van Simon Darves Blanc of La Pierre au Carré. Steen voorzien door Carrieres de Provence.
_Assemble is een multidisciplinair collectief dat werkt op het gebied van architectuur, design en kunst.
Assemble werd in 2010 opgericht om één enkel zelfgebouwd project uit te voeren en heeft sindsdien een divers en bekroond oeuvre afgeleverd. Assemble werkt met democratische en coöperatieve methodes. Hun sociaal en onderzoeksgebaseerd werk gebeurt op verschillende niveaus. Dingen maken en dingen mogelijk maken!
Assemble
Case design + Aardig Gedacht
Destroyers/Builders
Case design + Aardig Gedacht
Habitat wordt gedefinieerd als de natuurlijke woonplaats of omgeving van een dier, plant of ander organisme. Met gestampte aarde als bouwtechniek kun je dit materiaal “bewonen” door plaatselijk beschikbare grondstoffen zoals aarde, kalk, krijt of grind om te zetten in vaste volumes om schuilplaatsen te creëren.
Aarde/grond, is een “omgeving” die de mogelijkheid, ruimte en voedingsstoffen biedt voor de groei en ontwikkeling van planten, een essentiële voedselbron. Het kan daarom worden gebruikt om zowel schuilplaatsen als voorwerpen te maken die leven kunnen voeden en in stand houden.
Een recipient om voedsel in te kweken
Een pot, gemaakt van gestampte aarde, is niet alleen een recipiënt dat het zaad vasthoudt, maar is ook gemaakt van de samenstelling die de nodige elementen levert om het zaad te laten groeien. Aan de buitenkant is de aarde dicht opeengepakt om zijn vorm en volume te behouden. Aan de binnenkant is de aarde los gelaten zodat het zaad vrij kan groeien. Na gebruik kan de pot worden gebroken tot zijn oorspronkelijke geplette vorm en terug in de tuin worden gezet.
Een vat om voedsel te fermenteren
Voedselfermentatie verrijkt de voeding door de ontwikkeling van een diversiteit aan smaken en texturen, bewaart aanzienlijke hoeveelheden voedsel in de loop van de tijd, verrijkt voedselsubstraten met eiwitten, aminozuren en vitaminen, elimineert antinutriënten, en vermindert de kooktijd en het daarmee gepaard gaande gebruik van brandstof. Deze verzegelde pot van gestampte aarde creëert een geschikte omgeving voor het fermentatieproces van planten, groenten en fruit, waardoor ze bewaard blijven en uw maaltijd verrijkt wordt met zoete, zure en azijnachtige smaken.
Een plaats om voedsel te koken
Voedsel bereiden met warmte of vuur is een activiteit die uniek is voor de mens. Koken voorkomt veel door voedsel overgedragen ziekten door het doden of inactiveren van schadelijke organismen. Het verhoogt ook de verteerbaarheid van veel voedsel. Met de oven van gestampte aarde kan je brood bakken en elke maaltijd langzaam laten garen in een eenvoudige ijzeren pot. De binnenste ruimte van de oven wordt ter plekke gebrand met het eerste vuur van die oven.
Een oppervlak om voedsel op te serveren
Voedsel eten is noodzakelijk om te overleven. De mens is een sociaal dier en de maaltijd is vaak een gelegenheid voor sociale interactie. Deze grote borden, gemaakt van gestampte aarde en afgewerkt met kalk, maken het mogelijk voedsel te delen met familie en vrienden.
De maaltijd
De uitbreiding van de landbouw, de handel, het handelsverkeer en het vervoer tussen beschavingen in verschillende regio's boden koks veel nieuwe ingrediënten. Met behulp van alle voorwerpen van gestampte aarde hebben we een eenvoudige, veganistische maaltijd gemaakt met bereidingen van lokale seizoensgebonden ingrediënten, aangevuld met Indiase specerijen en bereidingswijzen. Met in het achterhoofd de zorg voor gezondheid, dieet en duurzaamheid, is deze maaltijd de culinaire uitdrukking van “bewoning”.
_Case Design, gevestigd in Mumbai en met projecten in India, Europa, het Midden-Oosten en Afrika, is een architectuur- en designpraktijk die het ontwerpproces verkent door middel van het maken van dingen.
Zij geloven dat objecten en ruimtes onze relatie tot onze omgeving diepgaand beïnvloeden en streven ernaar momenten van kwaliteit te creëren, geïnspireerd door observaties uit ons dagelijks leven. Deze ervaringen, zowel ruimtelijk als vormelijk, zijn situationeel gegrond, houden rekening met menselijke interactie en zijn inherent doordrongen van inhoud en betekenis.
Als een verzameling mensen met diverse achtergronden geloven zij ook dat samenwerking aan de basis ligt van al wat goed is. De grootste vorm van duurzaamheid is het produceren van werk van blijvende waarde, ongeacht de methode of het medium. In die geest streven zij ernaar dingen te maken die eenvoudig, mooi en functioneel zijn.
_Aardig gedacht (sinds 2010) is een ecologisch afwerkingsbedrijf dat steeds op zoek gaat naar nieuwe materialen en hun toepassingen, dit voornamelijk voor het afwerken van woningen. Daarnaast ontwikkelen ze ook objecten, al dan niet in samenwerking met architecten en designers. Het zoeken naar de essentie van materialen zoals leem, kalk, klei, hennep, stro…vormen een belangerijk onderdeel van het ontwerp- en maakproces.
Destroyers/Builders
Het samendrukken van zand in een mal, het vloeibare aluminium dat stolt tot een contravorm. Vormen die hun oorsprong vinden in het typische steenmetselwerk, een manier van bouwen die gebaseerd is op organisch gevormde steenblokken, of ze nu door natuurkrachten of door mensenhanden zijn gemaakt. Deze sculpturale objecten, kunnen 'boekensteunen' of 'landhoofden’ genoemd worden.
Samen benadrukken ze vooral de handeling van ondersteuning, een spel van stabiliteit. Deze kleine vormen hebben elkaar nodig om een geheel te worden - de verschillende delen ondersteunen elkaar, leunen op elkaars gewicht.
De gebaren die het metselwerk van steen weerspiegelen in nieuwe sculpturen, resulteren in een reeks volumes gemaakt van BC Material - een mengsel van zand, klei en kleine vezels om het volume te versterken - en gegoten aluminium met een levendige textuur. Beide zijn gemaakt met een eerste model in was, daarna afgegoten in een gipsen mal. Toch zijn de sporen van de afgietsels nog zichtbaar, in verschillende texturen en details.
Tussen gips - zand - was - aluminium, is er een voortdurende wisselwerking. Tussen vorm en contra-vorm, van het ene materiaal naar het andere.
De grijze Brusseleir wordt gemengd met verschillende hoeveelheden natuurlijk pigment gemaakt van verkoolde druiventakken. De verschillende vormen in donker, bijna zwart klei/zand, worden opgelicht door de waslaag. Bij de aluminium onderdelen is er besloten om de zwarte was - die een overblijfsel is van het gietproces - niet weg te poetsen. Zowel bij de finale stukken van BC Material als bij de aluminium stukken is de was van het oorspronkelijke materiaal opnieuw in de coating verwerkt.
Steenmetselwerk is terug te vinden in de architectuur van verschillende culturen. Een manier van muren bouwen met een oorsprong in de Inca cultuur, met vele variaties in de Japanse gebouwen, maar ook in de Europese (hedendaagse) architectuur vinden we steenmetselwerk. Deze eindeloze variaties; muren gebouwd met reststenen, elk met een andere vorm, doet je twijfelen of ze toevallig in elkaar passen, of dat elke steen precies op maat is gezaagd. Hoewel deze techniek een zeker landelijk karakter heeft, zou ze ook potentie moeten hebben in de moderne stad. Nu zijn het kleine ondersteunende objecten, maar het is voorstelbaar dat dit natuurlijke ritme van stenen op grotere schaal kan worden gebruikt voor nieuwe manieren van bouwen.
_ Destroyers/Builders inspireert zich op gevonden architectonische elementen, materialen en bouwtechnieken. Linde Freya Tangelder, oprichter van de studio, streeft naar zintuiglijke relevantie en culturele waarde in kleine en grote projecten. De werken hebben een sculpturaal en architectonisch karakter, en balanceren tussen hedendaagse en traditionele elementen. Geïnspireerd door architectonische vormen, benadrukken de objecten de interactie tussen industrie en mens. Constructies worden teruggebracht tot menselijke afmetingen, en de vertalingen resulteren in sculpturale gebaren. Zowel low- als high end materialen worden geherwaardeerd, heroverwogen en getransformeerd. Handmatige ingrepen en afwerkingen geven deze architecturale objecten een tactiel aspect. Het contrast in materialen, de aanraakbaarheid, en de menselijke sporen die nog zichtbaar zijn in het object verklaren de werkwijze van Destroyers/Builders.
De drang om de werken in een ruimtelijke context te plaatsen, waarbij de specifieke architecturale ruimte een dialoog aangaat met de objecten die zich daarin bevinden, is een belangrijk aandachtspunt van de studio. Integraties en relaties tussen de context en het werk, of het nu een sculptuur, een meubelstuk of een architecturaal fragment is, resulteren in onlosmakelijke verbindingen tussen de disciplines. Destroyers/Builders neemt projecten aan die variëren van opdrachten tot zelf geïnitieerde projecten, en strekt zich uit over de domeinen van zowel architectonisch meubilair als interieurprojecten. Het bureau is opgericht in 2014 en gevestigd in Antwerpen & Brussel.
Elise Eeraerts + Grond-studio
Voor de tentoonstelling 'Variations in Earth' presenteren wij een ruimtelijke interventie 'Possible Patterns'. Dit werk is opgebouwd uit modulaire elementen die samen een fragment van een gebouwde ruimte suggereren.
De modulaire elementen, waaruit de interventie bestaat, zijn gemaakt van gestampte aarde. Er zijn 5 verschillende vormen die intermodulair functioneren als een groep. Sommige daarvan vormen een opgeschaalde/verkleinde versie van zichzelf. Possible Patterns' komt voort uit onderzoek naar de standaardisatie en aanpassing van vormen, geometrie en compositie. Door de modulariteit van het werk kan een veelheid aan configuraties worden (her)gebouwd.
Binnen deze modulaire eenheden wordt een bijkomend experiment gematerialiseerd door de creatie van openingen in het midden. Deze openingen hebben een visuele impact en vormen kleine vensters om 'Possible Patterns' van verschillende kanten te bekijken. Maar ze tonen ook kwetsbaarheid op het vlak van de materiële stabiliteit van gestampte aarde. Gewoonlijk bevatten lemen bakstenen geen openingen binnen hun eigen volume. Door hun kenmerkende evenwicht tot het uiterste te drijven, worden de zintuigen en de ervaring van de toeschouwer uitgedaagd en geactiveerd.
_Elise Eeraerts (°1986, Mechelen) voltooide in 2011 haar studies aan het Institute fur Raumexperimente, Olafur Eliasson class, in Berlijn en aan de Luca school of Arts in Brussel. Ze exposeerde in Antwerpen bij Extra City Kunsthal, in Rome bij Villa Massimo, in Japan in het Museum of Contemporary Art Tokyo, in Leuven in Museum M, in IJsland in Reykjavik Art Museum, in Parijs in Cité des Arts, in Mexico in ZonaMaco, in Zweden in Lunds Konsthall en in Berlijn in Neue Nationalgalerie & Hamburger Bahnhof. In 2014 was ze resident/fellow in Villa Serpentara in Italië (Junge Akademie, Berlijn), in 2016-2017 in Casa de Velázquez in Madrid (Franse Academie) en in 2018 in Atelier Calder in Frankrijk (Calder Foundation). Momenteel is ze fellow bij Schloss Solitude en later dit jaar zal ze een Smithsonian Artist Research Fellowship in Washington DC voltooien.
_GROND STUDIO, opgericht in 2020 in Brussel door Pieter Van Bruyssel, werkt met ruwe aardse materialen.
Met eeuwenoude technieken, gecombineerd met nieuwe materiaalkennis en hedendaagse esthetiek, kneedt Grond Studio materialen tot unieke oppervlakken. Kleipleister en geramde aarde zijn onze core business.
Niet bang om te experimenteren werken ze altijd nauw samen met architecten, kunstenaars, ontwerpers en wetenschappers.
Deze samenwerkingen voegen niet alleen een onderscheidende esthetische laag toe aan projecten, maar brengen ook bekende bouwmethoden een stap verder.
Elise Eeraerts + Grond-studio
Sarah El Yousefy, David Hoppenbrouwers, Elise Laurent,Kenneth Smet and Anna Zan + BC materials
De kruk, gemaakt door vijf ontwerpers en makers, werd ontworpen en geramd tijdens een gezamenlijke workshop onder toezicht van BC en atelier Kara.
De bedoeling was om een mal te maken met een minimale inleg die het geramde object een krachtige vormgeving zou geven. Het werd een elegante cilindervormige kruk, diagonaal uitgesneden in de diepte, die de massa benadrukt en tegelijk de kwetsbaarheid ervan oproept.
Dit product van aarde wil een breder publiek aanspreken en de vooroordelen doorbreken die rond dit materiaal zijn ontstaan, dat vaak als slecht of niet bestendig wordt beschouwd.
Moge dit ontwerp u de schoonheid en de ecologische relevantie laten zien van aarde als bouwmateriaal voor meubilair en architectuur.
_BC materials is een internationaal bekroonde coöperatie die overtollige aardmassa van bouwwerven recupereert en transformeert tot bouwmaterialen. In zijn Brusselse productievestiging mengt en transformeert BC materials gewone grondstromen - die door sommigen als afval worden beschouwd - tot perfect circulaire bouwmaterialen, zoals kleipleisters, geperste leemstenen en gestampte aarde.
_ Anna Zań in Amsterdam gevestigde architecte met als voornaamste interesse eenvoudige en ethische manieren van bouwen met gebruik van natuurlijke materialen.
_Sarah El Yousefy voltooide in 2015 een Master aan de Faculteit Architectuur, Architectonische Ingenieurswetenschappen en Stedenbouw (LOCI ), Brussel. Ze deed een jaar stage bij een architectenbureau in Amsterdam en studeerde een jaar in Mexico. Momenteel woont ze in Brussel waar ze werkt als architect bij ICI en haar eigen architectuur- en ontwerpprojecten realiseert.
_Vanuit zijn atelier in Leuven creëert ontwerper en maker David Hoppenbrouwers aantrekkelijke, functionele objecten. Een rode draad doorheen zijn werk is de link met taal, modulariteit en de combinatie van afval en nieuwe materialen.
_Na zijn opleiding aan het Institut Supérieur de Peinture Vanderkelen-Logelain heeft Kenneth Smet zich verder gespecialiseerd in historische decoratie- en restauratietechnieken. Zijn uitgesproken passie voor ambachtelijke schildertechnieken zorgt binnen hedendaagse projecten steeds voor een subtiele knipoog naar het verleden.
_Elise Laurent is een Belgische architecte, gevestigd in Amsterdam, ze streeft naar een architectuur van eenvoudige vormen, gebouwd met bescheiden of natuurlijke materialen.
Ze steunt projecten die een antwoord zoeken op maatschappelijke vraagstukken.
Sarah El Yousefy, David Hoppenbrouwers, Elise Laurent, Kenneth Smet and Anna Zan + BC materials
OS_Studio + Het Leemniscaat
Earth and Fire
A.773 is de eerste van een serie modulaire houtkachels van geramde aarde. Het uitzicht en de hoogte van elke kachel is een resultaat van de eigenschappen van de grond(en) in combinatie met de vormen van de mal(len) en de (stempel)stemming van de maker.
A.773 is ontworpen volgens de OpenStructures design principes en maakt deel uit van de OpenStructures design collectie.
_ OS_Studio is de creatieve studio en de grote drijvende kracht achter OpenStructures, de open modulaire ontwerpmethodologie. OS_Studio wordt geleid door Christiane Högner en Thomas Lommée, een Duits-Belgisch ontwerpduo met een duidelijke politieke agenda en een breed inzicht in het open-structure-systeem dat ze in de loop der jaren hebben ontwikkeld. OS_Studio werkt internationaal aan culturele, residentiële en commerciële projecten voor zowel de publieke als de private sector.
_Het Leemniscaat is ontstaan in 1998 en was meteen het eerste volwaardige leembedrijf in België. Ze zijn gespecialiseerd in bezettings- en decoratiewerken in leempleister, leemsierpleister en kalkpleisters. Sinds enkele jaren bekwamen ze zich eveneens in het plaatsen van isolatie met gebruik van stro en kalkhennep en andere alternatieve natuurlijke isolatiematerialen, zowel bij nieuwbouw als bij renovatie. Het Leemniscaat wil opdrachtgevers aanzetten om mee op zoek te gaan naar duurzame oplossingen en kiest daarbij voor een creatieve, ambachtelijke en persoonlijke aanpak. Naast de schoonheid van het werken met natuurlijke materialen, krijgt duurzaam bouwen bij hen een diepere betekenis daar er wordt toegezien op het minimaliseren van de keten van productie en het transport naar een eindproduct.
OS_studio+ Het Leemniscaat
Unfold
Unfold
Voor Variations in Earth presenteert Unfold een reeks kommen gemaakt uit vijf verschillende soorten gestampte aarde. De klei die ze voor de gestampte aardevaten hebben gebruikt, is afkomstig van hun reizen tussen 2014 en 2019 naar Zion Canyon (VS), Stockholm (SE), Zagreb (CR) en Le Crotoy (FR). Een laatste kom werd gemaakt met de klei die door BC Architects werd geleverd en afkomstig is van de Argilieres Hins in België.
Normaal bakt Unfold zijn klei objecten. Deze keer hebben ze de klei niet gebakken, maar hebben ze een lasergraveur gebruikt om het oppervlak van de kommen te bewerken. De laser transformeert de klei aan het oppervlak en brandt en smelt het oppervlakkig. Elke klei - afhankelijk van de oxiden en chemicaliën in de klei - reageert anders op de laser waardoor het oppervlak op verschillende manieren verkleurt. De vijf kommen laten de verscheidenheid aan kleuren en tinten zien die met deze techniek kan worden bereikt.
_Als oprichters van Unfold (België, 2002) hebben Claire Warnier en Dries Verbruggen voortdurend gesprekken georkestreerd tussen het fysieke maken en het digitale vormgeven. Als ad hoc tolken die noch de moedertaal van de computercode, noch die van het traditionele ambacht spreken, creëren ze ongewone confrontaties tussen die domeinen waarin het onvertaalbare, het idiomatische en het onverwachte op de voorgrond staan in confrontatie met de normatieve ontwerppraktijken. Tegelijkertijd verkent elk van hun projecten ook een van de talloze raakvlakken van de digitale-analoge kloof, waarbij ze een onderzoekslijn uitzetten naar kwesties als technische vaardigheid, intellectueel eigendom en de uniciteit van het identieke object.
In 2009 ontwikkelde Unfold de eerste keramische 3D-printer en documenteerde dit proces online als open-source project. Dit was het begin van een wereldwijde gemeenschap voor keramisch 3D printen, die zij actief onderhouden. Sindsdien hebben ze een uitgebreid oeuvre opgebouwd waarin ze de materiële cultuur in een digitaal tijdperk onderzoeken. Een terugkerende rode draad in dit onderzoek is het onderzoek naar gereedschappen, te beginnen met de veelgeprezen installatie L'Artisan Électronique (2010) waarin ze de printer verbinden met een virtuele pottenbakkersschijf of Of Instruments and Archetypes (2014), een set archaïsch ogende meetinstrumenten die hun waarden draadloos doorsturen naar een digitaal parametrisch CAD-model dat moeiteloos maatwerk en hands-on CAD-ontwerp mogelijk maakt.
Thomas Noceto and Cinzia Romanin
Door aarde voor te stellen als levend lichaam en creatieve substantie, was deze tentoonstelling de gelegenheid om verder te gaan dan de gewone architectuurfotografie en het moment om verschillende artistieke experimenten aan te durven.
Door de combinatie van visuele benaderingen, verdiept dit fotografisch onderzoek het tentoonstellingsthema 'Variaties in aarde' en verkent het de diverse mogelijkheden van deze organische materie die te vaak als minderwaardig wordt beschouwd.
Het project is samengesteld door BC en focust vooral op Belgische aarde afkomstig van lokale bouwwerven en steengroeven. Door deze plaatsen vast te leggen en pigmenten te gebruiken die gemaakt zijn van deze aarde, wordt het onderwerp een substantieel fragment van de werkelijkheid.
Door de handmatige aanpak en de affiniteit met het lichtgevoelige fotografische proces, was zeefdruk de meest relevante techniek om beelden met aardpigmenten te maken. De combinatie van deze empirische praktijk met de fysieke kenmerken van klei, creëert dan ook unieke, visuele en organische kunstwerken.
In die zin wil de tentoonstelling elke stap van dit complexe proces tonen, vanaf de ruwe werktuigen - de ambachtelijke op klei gebaseerde 120 mm-negatief-films en hun vergroting waarbij hun atypische textuur wordt benadrukt - tot de uiteindelijke kunstwerken - de met de hand gemaakte afdrukken van aarde. In aanvulling op dit fotografisch onderzoek schetst een video de context van dit plaatselijke ruwe uitgegraven materiaal dat het speelterrein vormt van dit artistieke proces.
_ Thomas Noceto en Cinzia Romanin zijn beiden architect van opleiding. Thomas Noceto is autodidact op het gebeid van fotografie en video, terwijl Cinzia Romanin zich in fotografie specialiseerde tijdens een extra master in Venetië en een stage bij fotograaf Geert Goiris. Naast hun persoonlijke projecten, leidden hun kennis van de ruimte en hun sociale entourage ertoe dat ze met architectuurbureaus samenwerkten aan diverse artistieke creaties. Hun realisaties, uitgevoerd via verschillende visuele media, dompelen je onder in een gevoelig en geëngageerd universum dat de actualiteit en de toekomst van onze omgeving in vraag stelt.
Thomas Noceto and Cinzia Romanin